2.4.10

... Kuza Ibridu? Na, bahah, Kabuverdianu.

Pa papia di Lingua i Omi kabuverdianu du ten ki rakua na tenpu. Tenpu di "kolonizasãu" di Santiagu di Kabuverdi i des arkipelagu. Istoria ta rejista ma kantu purtuges txiga li ka tenba nigen li moradu i ki "kolonizasãu" di Santiagu, prumeru, foi fetu ku branku europeu i skravus di monti etnia di kosta afrikanu.
Na inisiu, Lingua ki kes branku traze era un txada. Txeu di kes branku europeu era analfabetu i entri es tanbe es ta papiaba mas di ki un dialetu. Pur izenplu, pa papia sobritudu di purtuges, na data, diferensa dialetal di Norti a sul di esti a oesti di purtugal era bastanti diferenti di kel ki nu tene oji, na tudu konponenti di gramatika di purtuges. Si du djobe origem susial i prufisional di kes prumeru branku nu ta ten un ideia klaru di dialetu kes traze pa Kv, i ki en kontatu ku Lingua ki kada etnia skravizadu ta papiaba rezulta nun tipu di jargon-pidjin-kriolu… pa ki oji nu pode fla ma nu ten un LKv. Pur isu me, kes variantis dialetal na Kv nu debe djobe-s e studa-s pa du pode konprende-s. A partida es diferensas sta na origen susial di kes prumeru kazais kriolu ki transplantadu di Santiagu pa Fogu, di Fogu pa Sanbisenti djuntu ku ses patrons branku.
N ta konsidera ma LKv rezultadu di fuzãu di diversus falar kriolu. Provadu, povu di Kv ta kumunika, ta intende kunpanheru, mesmu ki kada un papia na se dialetu komunitariu. Pur isu, N pode fla ma oji nu ten un Lingua Nasional ki ta identifika-nu ki nu pode txuma-l ku ruspetu: Lingua Kabuverdianu. I si argen pargunta-bu ki bu ta papia bu pode risponde-l ku orgulhu “Mi N ta papia Lkv” suma purtuges ta fla: “-Eu Falo português”; franses ta fla: - “Je parle français” ; Ingles ta fla: - “I speak English”, etc. Klaru sta, tanbe nada ka ta inpidi Kabuverdianu di da un rasposta sima kel li : Mi e kabuverdianu, N ta fala Lingua Kabuverdianu, falo português, je parle français, I speak English i mas otus linguas di mundu, si for kazu disu.
Nu entantu, nu meste ten en konta ma kantu purtuges txiga na Kabuverdi es aplika kes mesmu prinsipi di romanizasãu, inosentimenti, klaru,– inpozisãu di ses Lingua, relijiãu i kultura na kes koitadus di skravu kes traze pa li pa ben trabadja sima animal i suma animal es foi tratadu. Inbora ku nomi purtuges ´so pa ka perde. Povuamentu i surgimentu di un nobu kultura foi naturalmenti konsekuensia.
Duranti un longu di kinhentus anu di akulturasãu i algun dexa bai, dislexu... Natureza kaba pa kria nes txon un “Omi Ibridu” ki e ka branku nen e ka pretu… Nu fundu um mestisu ou si nu kre um mulatu ou um kriolu. Nomis inda oji karegadu di ku tudu se karga pejorativu.
Trinta i sinku anu dipos di indipendensia Nasional nu debeba, nos, fidjus di tera, rebatiza nos kabesa. Atensãu, sen ser dizoredjadu. I un di kes forma ta pasa pa identifikasãu, sosializasãu, i valorizasãu institusional di nos kultura, na pundi Lingua ki nu ta papia ta fika di riba-l tudu.

6 comentários:

  1. o problema é que ainda temos tugas que visitam hodiernamente a nossa terra e dizem que somos "assistencialista", que nao produzimos porque trabalhamos pouco; e dizem mais que ha uma estrutura de pensamento diferente entre um santantonense e um santiaguense, razao pela qual cada um tem de ter o seu crioulo porque nao nos entendemos; mas o curioso disto tudo, é que ha crioulos que apoiam e defendem essas teses do tuga, acusando-me de racista, porque eu é que nao sei interpretar.
    BEM JA ME CENSURASTE UMA OU DUAS VEZES! VAIS repetir a dose?!

    Al Binda

    ResponderEliminar
  2. Caro Al Binda,

    Dizem. Porque dizem somos obrigados a ouvir, mas não a escutar... "N ka sta ben ensina renadu toka tanbor".

    PS: De facto,não postei. Envie-lhe um email.

    ResponderEliminar
  3. Comigo tudo é publico!Nao ha trocas de e mails, porque caso contrario eu nao teria tempo para mais nada, pois eu sei que os meus inimigos iriam enviar-me toda a lixeirada!...

    Eu acho que se quiseres ter muitos leitores tens que passar a dar mais traduçoes das tuas expressoes idiomaticas. Caso contrario vais ter aqui algum santantonense de mente retorcida, quer dizer com o cérebro numa perspectiva inversa à tua que nao te perceberà.

    Bem, tenho que reconhecer que tu escreves coisas com conteudo; mas chateia-me que me censurem. Censurar o trabalho intelectual, de alguém é como meter-lhe um punhal nas costas. Ja me basta, perder os meus trabalhos quando ha uma disfunçao qualquer informatico, ou que um censor totalitario como César resolve exibir o seu lapis azul...

    Al Binda

    ResponderEliminar
  4. Germano Almeida cometeu plagio ao tentar fazer passar que ele e que foi o primeiro a denunciar o facto de o portugues ser uma lingua estrangeira para os cabo-verdianos pois em momento algum ele menciona que a ideia original e da autoria do Crioulista Agnelo Montrond. Haja saco ...

    ResponderEliminar
  5. Al Binda,

    "N ka sta ben ensina renadu toka tanbor". Caso não tenha entendido, coisa que duvido,... mas a ideia equivalente em pt é: "ensinar o padre-nosso ao vigário".

    Anónimo,
    A ideia do GA, mesmo que fosse original, não é aplicável à realidade (socio)linguística Caboverdiana... Ora, enquanto a nossa Língua não entrar nas nossas Escolas Públicas e se tornar na Língua Oficial de ensino- aprendizagem ninguém pode, com autoridade racional , "defender" seja o que for “para que os caboverdianos passem a falar melhor o português.”
    Agora, Aguinelo Montrond, Crioulista (?), segundo este conceito: “pessoa que se dedica aos estudos dos crioulos” ?
    Disseram que o Montrond é professor de LKv lá na Merca. Um profissional competente.

    ResponderEliminar
  6. Un bon refklekson na nos lingua i ku se alfabetu ofisial.

    Parabens!

    Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera

    ResponderEliminar