29.12.14

Lingua-l mundo se N panhabo é ka bonito

http://imagens9.publico.pt/imagens.aspx/892519?tp=UH&db=IMAGENS&w=749
Lingua-l mundio


http://www.publico.pt/ciencia/noticia/influencia-de-uma-lingua-medese-pela-capacidade-de-ligar-linguas-distantes-1679990


Biocu-l porco na retrato


 -Rosto suma biocu-l porco!"

- Odja porco! Mas bioco de porco só dispos de matado e txamuscado bu ta odja-l: bexo djangurido, dente faruscado, lingua ta genge fora-l boca. Es ke biocu-l porco.

Nunca bu ka odja?, ka bu tristise, é ka bonito nem é ka deRés, mas bu ta ganhaba um "bioco".








17.12.14

Mundo é ben bá: bai ku el...

Nos lingua tem kel spreson li: "ai mundo, bó é benba!"
- Simples? Ná. Bonito!,  te caba na nada.

Mundo ben + mundo ba(i) = mundo é benba (na ta djunta ta cai kel "i")... pos é: - Mundo é "benba!"

Significa: "Oje bu sta de riba na rikeza (sabura) ta labi-labe, mas manhan bu  pode sta na pobreza, na lama ta labi-labe.

(...)  deus é ka garantia nem guarda de pecador - el ka ta drumi, mas el ta paga odjo, moda bó.

Ora kel paga odjo ... É tempo pa dimone toma pedra pa screbe torto.

Suma cu ku... Xarape!

 é mi ku bo ó é bó cu el?

suma es verbo é ka de mé,
 tudo ta da kel mé:
ku bistido de greja, ó
cu de kaza.

ku de cuzé?, é ku modé?

- ku kudi kutxó, shut up!


11.12.14

Curundim

Odja palavra pa curundim:

"mon djuda-m tuma, cu djuda-m fitxa"


Curundim ka ta po calerom riba tres bes pur dia!

10.12.14

Lume

Bu tene lume?

Lume de maré alto
Lume de lua xeia,

Minguante ta morré
ku sol alto

Lume na txom
ta morré na mar

Lume ke lume é suma kel de me,
ka tem ramede

De bó, só mar é ramede.

6.12.14

Dja bu mé,

Dja bu mé ke N da-bu el,
mas dja bum!
bu perde-l antes xuxu frega odju.


30.11.14

Fala = Frado fra:


Cada Nasan ku se lingua,

mas cada argen tem se fala.

Frado fra ka ta screbedo.




DL – Você observou bem. Numa cultura letrada como a nossa, a imagem da palavra fixada pela ortografia tem uma importância muito grande no imaginário coletivo. Isso torna o sistema ortográfico parte do patrimônio cultural da sociedade. Há que se ter muita cautela e responsabilidade ao propor qualquer alteração nesse sistema. Por essa razão, todas as reformas ortográficas que se sucederam ao longo do século XX foram conservadoras e pontuais, como no caso do Acordo Ortográfico de 1990. É exatamente o que falta a essa proposta de mutilação da ortografia do senhor Ernani Pimentel. Vale lembrar também que propostas esdrúxulas de simplificação como essa têm surgido desde o século XIX, sem qualquer sucesso.Antes de ser inclusiva, é uma proposta muito autoritária, que só se coloca,volto a repetir, pela ignorância que existe em relação à verdadeira realidade do idioma. O universo linguístico é demasiadamente amplo e complexo. Quem conhece bem a lógica da língua respeita muito sua diversidade e complexidade.Assim como não se pode sair por aí reformando a natureza (e eu lembro aqui o magistral conto de Monteiro Lobato), não se pode sair por aí reformando a língua. Só os incautos e ignorantes acham que podem reformar radicalmente o idioma. A língua é patrimônio do povo que a fala, e é o povo, em sua sábia e tácita democracia linguística, que vai moldando a língua, no uso corrente. Mas se alguém que saísse por aí tentando reformar a natureza (acabando com todos os insetos, por exemplo) não seria levado a sério, os reformadores da língua,infelizmente, se levantam com ares de grande autoridade, graças à já referida ignorância linguística da sociedade.

26.11.14

Vul_Cão: Bida de Djarfogo

Bida de Djarfogo é cratica, mordé, sopra...
sima um sopinha bem temprado,

grandeza de Djarfogo sta pa dimás

por iso el tene bordo baxu d' agu
barbitxe na boca cuma cabrito,
ta mama padás, padás

Vul_Cão: Grandeza de Djarfogo

É te na ponto bu...

Cala! Spera raiba pasa.

RCV ta da-nu muzica:
"grandeza de djarfogo sta pa dimás...
por iso es tene boca baxu la
barbitxe na boca simé cabrito
ta mama padas, padas...
(...)

Ken ke fra N ta rabenta-l piscós.

18.11.14

Odja dinhero!

 "Dinhero é fumo"

   Mas, dinhero...

- Dinhero! Dinhero sta sima fumo sigarro.
- Kumó? fumo  sigarro!
- Fumo de canhoto palomeno bu ta odja-l ta bai... fumo sigarro ta disfaze asin ke bu tra-l de boca.

mm

15.11.14

- Bo é um para N po-bu, é ka si mé?!


 

Es gó:
É ka de mé
É ka de bó
É de nós de bedjo.

Kel ke de nós,
É ka de me ku bó.

É de nós de bedjo,
Ka bu po-l na soge,
El ka ta bende!


Manuel Alegre, Diogo Freitas do Amaral, António Arnaut, António Bagão Félix e Isabel Pires de Lima são alguns dos ex-governantes que subscrevem a acção, a par de José Pacheco Pereira e Miguel Sousa Tavares, dos músicos António Victorino d’Almeida, João Braga, Pedro Abrunhosa, Pedro Barroso ou Rão Kyao, dos escritores Joaquim Pessoa e Teolinda Gersão, da actriz Lídia Franco ou de professores e ensaístas, como Miguel Tamen, Raul Miguel Rosado Fernandes ou o prestigiado camonista e teórico da literatura Vítor Aguiar e Silva.

A acção judicial foi patrocinada por Francisco Rodrigues Rocha, docente da Faculdade de Direito da Universidade Lisboa, e a respectiva fundamentação foi preparada a partir de pareceres jurídicos de Ivo Miguel Barroso, docente da mesma faculdade, e de Fernando Paulo Baptista, filólogo que publicou um livro em que analisa o modo como a aplicação do AO90, ao impor “a supressão arbitrária” das consoantes “c” e “p”, contribuiu para distanciar a ortografia portuguesa das principais línguas europeias, do castelhano, francês, italiano ou romeno ao inglês e alemão.

Este mesmo conjunto de pessoas interpôs também um requerimento à Procuradora-Geral da República, solicitando que o Ministério Público intente uma acção pública contra a "imposição inconstitucional" do AO90.

Duas iniciativas que se vêm somar à queixa contra o AO90 que Ivo Miguel Barroso fez chegar no final de 2001 ao Provedor de Justiça e que não teve, até ao momento, qualquer resposta.
Se a acção popular vier a obter uma decisão favorável do tribunal, a aplicação do Acordo Ortográfico de 1990 nos vários escalões do ensino público, do 1.º ao 12.º ano, será considerada ilegal."

11.11.14

N ka cokero

ke ta larga pé pa sonbra txada.

Dodo ta spera frado, sabido ta panha na conberso.

(...)

26.10.14

Cc > Kk: Krioles é sarbasan!


 Cachorro > Catxor > Catxó = Kaxorru > Katxor> Katxó

Katxorron --> Katxorrin --> Katxorrona

Katxorron,
Katxorrin de ká Tano.
Katxó de bila.
Katxorra!,
Katxorra, má ka pa tudo katxol.

Ensinar Português em Crioulo? ou
Ensinar Crioulo em Português?

Ensinar o Crioulo? ou
Ensinar em Crioulo?

Kriolu, Lingua tramado!

Tudo e o seu contrário.

"(...)

No entanto, Germano Almeida pediu “cautelas na oficialização” porque o País “não tem meios de ensinar ainda em crioulo”, pode é “ensinar o crioulo”. (...) Mas...
Com humor, O meu poeta precisou:
 “Partindo da ideia de podermos ensinar o crioulo, vamos atrasar-nos, isso sem dúvida nenhuma, é coisa que qualquer pessoa de senso vê”, precisou.    


 Si, "País 'não tem meios de ensinar ainda em crioulo'"

Anton é ratxa du ba: minis, nhos prende-m kriolo!

4.10.14

Kumó?

- Nha beldjete...

- Kumó?

1. [beɫdʒetɨ]
2. [beλetɨ]
3.[biλetɨ]
4.[bɨljetɨ]


(mm)

CatCHor de lantCHa = KatXor di lantXa

É kel lisin:

Katxó de lantxa é argem mofino,
el ta spera ó ke lantxa nkadja pa el kumé pexe.


(...)

17.9.14

Gosin gó bu kai kan!

  Arfabeto ka lingua.

- Na ke sentido?

... ten argen la sima dia-l juis.
... ten argen la sima pedra na txon.
... bu sta sima dinhero.

... agó ke bu kaba da.
* agó ke dja bu kaba da.
... agó ke dja bu da.

... minina, dja bu ká da.
* minina, dja kaba da.


... kada palavra  ten se signifikado. Agó, sintido é bo ke ta da-l el.


Agora dividido por dos  é igual a: agó +gó

go + sim =gosin


(...)

1.9.14

Txakoterus

 Papia ku Skrebe

- Bó gó, ke língua ke bu ta papia?

- kriolo de mé!

- Ke língua ke bu ta skrebe?

- kriolo de mé!

- Ku kenha ke bu ta papia?

- Ku bó ku tudo algem.

- Pa kenha ke bu ta skrebe?

- Kel ke N ta fra é kel ki N ta skrebe.


O que é o Simplificando a Ortografia?

Simplificando a Ortografia é um movimento que visa a facilitar o ensino e a aprendizagem da escrita, substituindo o decorar pelo entender.

23.8.14

Djagasida

Cuzé ke djagasida?

Djagasida é  cuza-l cumé,
um cama de cuza in gran (ku carne)
um cama de rolon,
um cama de farinha
caleron, ta txiga boca
na fim é pa stiba,
pa  torna barufa, tapa!

 Ah, fria agu, de bés a bés pa ka kema
É febura ke ta subi cuscus
ta cuzinha rolon

Djagazi!
compó bu dixa-m pó.

Djagazi, mexé pa N podé kebé!.

Djagazi é palabra de ome.

4.8.14

Catxó de piscós pelado

    Es é na porta-l loja:

M: -Nhos ka odja-m nha catxó de piscós pelado?
B: - Bó bu ka ten catxó, ke fari...
R:- Ke catxó? Na zona ka odja nenhum catxó ku piscos pelado...es é nobo?

M:- Ala-l la ta bem... El ta txa-m li... oje gó du ta justa conta!
R:- Napundel? (na punde el?)

B: Antan, é el ke bu sta txuma catxó de piscós...

R: Ah sera mi...N ta compo-bu corpo!
M: Abó kem ke meste-bu? Arfodita!

R:- Antan, ka bu kexa! Nem ka bu pargunta...

(...)

Tóto, Dja bu coitado na mundo!

 Coitado é coitaaado!

- Mi non, mi é birja!

- Virja, bu kre flá...
- Mi Tótó, N ka ta mendadu ná!

- Ma anton, bo Tótó nunca?
- Spera-m N ba deta na korpu kenti de nha kode, anti Tanu torna pasa-m...

- Ba!, ba! baah, coitadon.

(...)

29.7.14

Buru é Burro. Era pa Xorás, fepu!

 (...)

Si bu ka burro...

Antan: "ka bu pargunta-l undi albarda sta!"


(...)

26.7.14

Arfabetu Kabuverdianu... Xikotada Psikolojiku II




Canções de Cabo Verde em 
Línguas cabo-verdiana e Portuguesa

"Quando vou à escola
Sinto-me tão feliz
Tenho muitas coisas a aprender
Tenho aí amigos
E a professora
Que é para mim  como uma
mãe
Vamos cantar
Saltar correr
E ser crianças 
Muito felizes
Vamos cantar
Saltar correr
E ser crianças muito felizes ."




"Barkinhe

      na hn barquinho navega
      ke pa levá un pok di sol
      pa tud kes menine ke ta
vive triste
      sen pás i sen amor
      ken kre viajá ma mi
      no ta bai pa tude konte di 
munde
      pa nos ka tem nenhum
frontera
      ke ta fase nos Pará; um
tava ba pa xkola "




 Eleutério Afonso; Furtado Maria Helena P. (2013). Língua Portuguesa 2. Porto. Porto Editora. (p.7).

(Manual adoptado no ensino pelo Ministério da Educação e Desportos de Cabo Verde).




Arfabetu Kabuverdianu... Xikotada Psikolojiku II



Canções de Cabo Verde em 
Línguas cabo-verdiana e Portuguesa

"Quando vou à escola
Sinto-me tão feliz
Tenho muitas coisas a aprender
Tenho aí amigos
E a professora
Que é para mim  como uma
mãe
Vamos cantar
Saltar correr
E ser crianças 
Muito felizes
Vamos cantar
Saltar correr
E ser crianças muito felizes ."




"Barkinhe

      na hn barquinho navega
      ke pa levá un pok di sol
      pa tud kes menine ke ta
vive triste
      sen pás i sen amor
      ken kre viajá ma mi
      no ta bai pa tude konte di 
munde
      pa nos ka tem nenhum
frontera
      ke ta fase nos Pará; um
tava ba pa xkola "








 Eleutério Afonso; Furtado Maria Helena P. (2013). Língua Portuguesa 2. Porto. Porto Editora. (p.7).

(Manual adoptado no ensino pelo Ministério da Educação e Desportos de Cabo Verde).