28.11.10

Afirma que

"(...) Apesar da língua portuguesa ser oficial no sistema sócio-politico cabo-verdiano, verifica-se, à vista desarmada que, do básico ao superior – tendo pelo meio o secundário -, os docentes, na sua grande maioria, não apresentam competências linguísticas desejáveis. Esta realidade é bastante gritante porque acaba por abranger muitos graduados na língua portuguesa. Os efeitos tornam-se evidenciáveis, por um lado, na qualificação dos formandos que transitam de ano sem o nível de proficiência desejado, resultando consequências nefastas para outras unidades curriculares. Outrossim, nota-se, por um outro lado, que uma percentagem significativa de cidadãos acaba por exercer uma “cidadania desmoralizadora”, não sendo interventivos nem participativos, devido, muitas vezes, à falta de domínio das ferramentas linguísticas. (...)"

27.11.10

24.11.10

- Mangusa!

Mangusa, kal ke se si(g)nifikadu?

21.11.10

Kapanga, nen flasa!

Nha Ana Purkopu, kantadera me... "omi mofinu ta peta ku po el ta ngoda ku faka"

Oh Montrond, nes testu li nho buli-nu tanbe. Pur isu nu ta fla nho li, pamodi nos e sensuradu na Liberal, nho sa ta konfundi "kapangas". Kapanga e kenha ta kore dodamenti tras di Alupec (ki e ka nos kazu!), un proposta di alfabetu pa skrita di kriolu. Ler dretu: Skrita di kriolu. Un forma di skrebe kriolu ki arguns Letradus kabuverdianu ka kre.

Nu sabe ma es asuntu di LKv ten idadi di nos indipendensia i ma e es Guvernu atraves di Dikretu-lei institui Ak, pamo el kre normaliza skrita di LKv. El kre ki nu regista nos Storia i nos kultura na ORIGINAL, pa sarbasãu di nos mimoria. Un prumeru pasu dja sta dadu, sa ta falta kes otus. Nu ta bai ta da-s, sen presa. 2º Pasu mas impurtanti e poi LKv na Skola ku objetivu difinidu pa el pode faze se perkursu akademiku. Dispos di kel li, tudu ki ta ben a sigir e bónus pa kada Kabuverdianu i pa sosiadadi-nasãu. AK dja sta dja Dikretadu. Falta-nu un longu trabadju di ensinu i di sensiblizasãu di tudu falanti di kriolu pa skrebe-l tanbe. Falta mas poku.

Kabuverdianu, en jeral, ka sabe fla pamode es e kontra AK, baziadu na Siensia Linguistiku. Es inginoransia li ka ta da-s i nen ka ta tra-s razãu di fala mal o ben  AK. Nen tan poku el ta da-nu direitu di txuma us otus di "kapanga". E au kontrariu, kapanga e kenha ki sta ku Alupec sen sabe pamo. E ka kazu di nos e ka kazu nho tanbe. Nen di kes otu ki sta difende skrita di LKv. Nu mesti traze tudu kabuverdianu - di Santu Antãu te txiga Djabraba - pa ben skrebe se Lingua Maternu pa nu pode lere-l se pensamentu i se kultura... O e ka si?

Nho sta papia li di pensamentu refleksivu. Sertu(?). Ago, e pena e ki nho sta matuta sobri un Siensia ki nho sta mostra li, i na otus artigu publikadu, sabedoru. E so pur isu me ki nho ten txeu kabuverdianu ta ataka kuza-s ki nho ta skrebe i nho ta publika. Tiru e tantu ki argun bes el al tinji Omi.

Nu debe leba en konta ma kabuverdianu ki e kontra alupec/Ak e kel ki ten abitu di skrebe, ku amor i karinhu, se LM, sima ki se kabesa nxina-l, ku bazi na "etimolojia" di LP. Tantu mas ki e LP ki el ta nxinadu skrebe na el na skola; kabuverdianu ki e kontra Alupec/AK ten un paixãu sen midida na ta Ler i na ta kanta Eugénio Tavares i Pedro Cardoso, entri otus tradisionalistas di Skrita di Kriolu.

Es kabuverdianu ki e kontra Alupec/AK e pamodi AK ta signifika mudansa di ses kustumi na Leitura i na Skrita di realidadi Kabuverdianu. Es ka e kontra nos Kriolu. Logamenti, es ka merese ser rabaxadu kontramas pa intelektual.

Ago, kenha ki ta manda debe lenbra senpri ma mudansa ten di ser sosializadu ku pedagojia. Debe uza pedagojia pa sosializa “es kabuverdianu k i e kontra AK”. Ka ten pensador refleksivu ki ta ignora pedagojia susial. Un trabadju kontinuadu i sistematiku ten di ser fetu ku Siensia i Sabedoria. Alias, trabadju ki sa ta ben ta ser fetu dja ten tenpu, e bon tanbe pa fla!

Dja-nu fra i dja-nu difende ma Alupec e ka Lingua. I mas, alfabetu e ka LINGUA na ninhun parti di mundu... Nho propi nho dja seta ma "Alfabetu e ka Lingua". Nu pode muda alfabetu mas Lingua  ta kontinua kel me (izenplu di Turquia?). Pur isu, nos ki e a favor di skrita di nos LM nu ten di reia e rapensa stratejia di torna kuletivu es nobu forma di skrebe nos LM, sen gera. Ma ku amor...

Nu rapara, es AK so e validu si sklarese kabuverdianu pa seta-nu el. Ka ningen diskise, si maioria di kabuverdianu kumensa ta Skrebe ku el e pamo el ta sirbi. Ingodu ki tra pexi di mar... Nes ordi di ideia, nos ki ta difende AK e valorizasãu di nos LM nu ten obrigasãu di mostra es kabuverdianu,  ki e kontra es mudansa di skrita di LCv, ku paxenxa, inpurtansia di Skrebe nos Lingua segundu es nobu padrãu, ku trabadju di pedagojia i ku "faktus pa mostra". Omis ku mudjeris nobri ta sumara tenpu i ora... es ka ta ferbe ku poku agu. AK foi pensadu pa kenha ki sabe, pa uni tudu kabuverdianu a roda di un padrãu di skrita nasional. Pur isu, na ta difende nos Lingua Maternu nu ten ki luta tanbe pa uniãu na diversidadi.

Nes kazu li, pensamentu refleksivu ta pasa pa konpo nos AK di forma ki tudu kabuverdianu pode sinti, ora ki el sa ta skrebe ku ku el, ma el sa ta skrebe Lingua di amor i di silensiu, pa sosializa atraves di un skrita se kunhesimentu kultural i sientifiku na Lingua ki el ta papia. Skrebe e tanbe Ler… i torna Ler pa torna Skrebe... un pensamentu refleksivu i rekursivu ka pode pasa pa sklusãu di kenha ki ta pensa diferenti di nos. Mas ku dibati di ideias ki pode rezulta na inklusãu.

Tres nota:

1. Ka nu skese, nes difesa di nos LKv ka debe ten "kapanga", debe ten, sin sinhor, liverdadi di pensamentu e di spresãu pa tudu fidju di tera. Vontadi di minoria ta binga so di baxu di manduku. I el ten bida kurtu.

2. Povu di Kabuverdi ten un perkursu ki sta rajistadu na Livru di História de Cabo Verde, komu povu trabadjador i intelijenti. Nu sabe ma luta ki du faze pa oji nu ten nos identidadi. Ka foi faxi.

3. Nos Storia e fetu di resistensia. Nes luta pa valorizasãu di nos Lingua Nasional ka ten Kapanga nen ka ten mangusa. Ten kabuverdianu ki ta pensa ku se kabesa. Manba e kel pensamentu refleksivu li ki mata Cabral?

PS:
Dja-nu odja ma nho ta valoriza nos kultura.Anton, odja nes tirada interesera di Ana Nho Purkopu (*Purkopi) kantu el odja dos nbarkadiu di Merka na solera-l parta di badju el kanta: “Oh Djemi ku Morin, nhos dixa-m, pamo pexi sta more N ten ki pega-l”. Konkluzãu go e di nho!

20.11.10

- Djura!

Djura e pekadu. Mas senpri ta djuradu. Kabuverdianu senpri djura. Asin:


[-N ta Djura + P, ... (N ka (ta) + V+...K)]

-N ta Djura-bu,
... N ta faze krus ku ku (kadera) ma nunka mas N ka ta + V + K.
... N ka ta faze-l mas, nen ku mon na lumi.
... N ka ta faze-l mas, nem ku un bala.
... pa kel leti ki bu mai da-bu mama, ma N ((ka) ( ta)) + V+K.

Djura di rapende:
N ta djura-bu ma nunka mas N ka ta faze kel kuza ki N faze-bu onti.
Kelkuza ki N faze onti N ka ta faze-l mas, nen ku bala. N ta djura-bu!
N rapendi. N ka ta faze-l mas, mesmu ki e pa N sarba nha mai di morti. N ta djura-bu!



Otus forma di djura (ki ka ta djuradu...)
Si N faze (si N volta a faze-l) Ki...

Si bu faze, pa diabu karega-bu.
Si bu faze pa diabu karega-bu di korpu i alma./...korpu ku alma.

N ta da-bu nha mon xei(u) di palavra ma,

19.11.10

Stroberes

Stroberes, adj. n. 1. (di ingles st)

Baskudja, v. 1. Spia (ngatxadu ou nãu). 2. Mexe sen otorizason. Bu pode baskudja dretu! 3. Raborbe. Nhos pode raborbe, nada ka sta la!

Kroku, adj. 1. kenha ki ka gosta di da nada. 2. kurundin o tanbe karundin. Kenha ki ta guarda un kusa kalker baxu di se odju te staga y el ka ta da kenha ki meste. 3. bara kroku= tortu, biradu pa txon.

Djagasi, v. 1. konpo. Txiga pra la bu dixa-m sinta. Djagasi!

Djazi, v. 1. Faze txiga. 2. Dividi. Si ka txiga du ta djazi. Bu meste djazi ku bu konpanheru!. 3. Popa. Djazi es kume pa el pode parti. Oji krizi e jeral, tudu kuza e pa bu djazi.

Djatu, n. 1. Gritu. El da un djatu y el puxa se txada koina gentis spadja.

Djanguri, v. 1. Bira miodu. Ropa nobu o ki bu labal el ta djanguri. 2. kria ruga. Nha ropa el koze-l tudu djanguridu. 3. Bedju. El gosi es ta bedju djanguridu.

Djangoto, v. 1. Baxa korpu na vertikal pa riba djuedju sen po kadera na txon. (do port. agachado). 2. Ngatxa. Djangoto li sin Ze ka ta odja-bu. 3. Sentensa: Djangotodu ka ta po na ragas. (= mi tanbe N ka pode. N ka ten pa... N ka pode pa ... N sta sima bo!)

Djuguta, v. 1. Luta sen serteza ma ta atxa. Ale nu li ta djuguta pa vida. 2. Djobe kuza ki sabe undi sta nen si sta. 3. Baskudja.

Ndjutu, v. 1. Poku. Bu N sa ta ndjutu? Bu sa ta atxa-l poku? 2. Uzadu nu kotidianu pa fla me ka e rialmenti poku. Kume ki bu ndjutu ki ta farta-bu! 2. Fraku. Mininu N ndjutudu. 3. Menosprezadu. Bo e xefi ma tudu funsionarius ta ndjutu-bu, un xefi disruspetadu.

Nkroka, v. 1. kurva. Dja el nkroka na txon. 2. Gatxa. N Odja-l nkroka tras di kaza N ben fra-bu pa tuma kudadu ku el pamade el ta furta.

Raborbe, v. (do port. revolver "mexer e remexer") 1. Mexe pa djobe. Es raborbe tera pa mei tiston. Nhos pode raborbe tudu kabu, dja-m fra nhos ma N ka tene nada ngatxadu.

Txipi, adj. 1. Algen riku ki ka ta gasta dinheru. Omi ki taberna e ka ta paga nada.

18.11.10

Karneru


In:Shaun the Sheep
  Karneru dixa-l ku se lan.

Karneru nase ku se lan. Kunfiadu e kenha ki tuskia-l el. Trumodi, bu ta korta-l el, el ta nase inda mas finu.

- Karneru, na kriolu ka ten ovelha. Dahahah...
- Bon, na Djarfogu, palu menus, un bes tenba obedja. Karneru ki ka tenba.
- Bu kre fla-m ma obedja nbarkadu tudu pa Praia?
- Na, N kre da-bu konta ma es bira tudu karneru... kes ki ka bira, kumedu fepu!
- Napunde?
- Napunde ki ta kumedu obedja? Bu sta da pa sorna! Ago, bu ka sabe ma ten uns rasa ki ka ta garda karneru ki fari obedja.
- Ta kusta-bu argun kuza bu papia ku mi sen ser na partubaxu?

17.11.10

Pintxar-me

Pinchar, v. > Pintxa = inpura = pasa.


1. Bem djuda-m pintxa karu…

2. Bem djuda-m inpura karu…

3. Pintxa-m kel pratu ki sta pertu bo, di favor!
4. Si bu ka kre pintxa-m el li...
5. Nhos dixa di pintxa-pintxa... 
“Foi ele que me pinchou primeiro”. Gargalhada geral…Mas porquê? Se é Português Arcaico.

- Ka bu pintxa-m pa N ka kai.

16.11.10

- molga!

Adijetivu: Bonbodu, mopidu i kramokadu

Verbu: Bonbo, mopi e kramoka.

1. Rostu bonbodu sima buli ki nase na kantu-l pedra. Bonbodu ta konpo ku mon. Kuze ki bu sta bonbo boka?

2. Ka nhos ngosta-m na karu pa fika mopidu. Mopidu bu ta konpo ku feramenta. rostu sima lata kokokola mopidu.

3. Na asidenti, nha karu fika ku para-xoki kramokadu. Kramokadu ka ta konpo. Ka bu frega-l pa ka kramoka,

Bu sa ta lenbra tenpu ki bu uza kes palavra li?

Ki ka  ten ramedi e so morti.

António, obrigadu pa ideia.

15.11.10

Ka-pode, ka ta po-m ka Labanta!

N ka-pode! E un spresãu ki, si nu presta atensãu,  nu ta obi gentis ta fla-l na rua... o te dentu kaza, na skola... na merkadu...

Ka-pode e un palavra bunitu. Un palavra ki as ves nu ta labanta di kama nu ta fla: Oji N manxe ka-pode nada. Korpu sta-m en baxu!

Ka e un palavra, pode e un otu palavra mas, ora ki nu djunta-s es ta torna un so, e ku signifikadu di sta duenti. E un sta duenti ki e ka di kama. Ora ki sta na kama, nu pode fla N sta duenti, raramenti N ka-pode.

Ka-pode e uzadu mas na ora ki nu ka sabe kal ke nos duensa.
- Oji N sta ka-pode nada!
- Nton, bai ospital. Bai konsulta. Es ta fla-u kuze ki bu tene (*ten).

N ka pode fla-u undi ki N sa ta bai. / N ka pode fla-u napunundi e ki N sa ta bai. Nes frazi sentidu e otu. Ka e un adverbiu di Negasãu. Ora ki e sin, entãu ka ta separadu di verbu na ortografia.

Napundi (pa undi) ≠ undi≠ nundi  ≠  dundi (di undi)Si nhos kresabe ka-s ki e diferensa, nhos skuta na rua ses uzu kotidianu.

10.11.10

Regra,

Sintista e pa limita Regra. Es ta djobedu e na Lingua, pontu.

Ideia ma Skreber kriolu e fasi sta na ka meste skola pa nxina, nen regra pa trapadja. Anton, na ta skreber kriolu e si na kumentariu onlaine, kada alfabetizadu na purtuges ku se skrita. Ddjobe Regra!

Tuma nota: Undi sta trasinhu e nomi di algen ki N linpa di testu.

“Srº __ ka ta dau vergonha, caderubo. ka bu xinta na bu posto di trabadj, flad bu sta anda ta fla ma bo é Drº. ki doutor sa si di grogue fedo. ki bu sta insuli na barriga, barrigom ta fla pipa. na 2011 bu ka sta bai xinta na morrim outraves, bai distribui dinheiro. vergonha ta dau. mas kel carro di bo sta pa dias contad. é lumi ki nuta poi el, dja na altura di campanha nhu ta anda a pés.”

ha __ ba ta brinca ku professor, sabe kuse bu sta na el. bu pensa es kusas e tchacota. bu bem emprestado dja bu cria asa. te na jogo sujo dja bu entra. agora nta perguntau kem paga as senhas de combustiveis qd a viatura anda a noite em parodias com o srº __ . este srº __ anda a violar o lei das finanças.

__ fica ta sabe ma kes recados e ka di ninguem ki sta na pollitica,ami e um di kes professor ki bu sta presegui ,tuma grande cuidade kuze bu sta na el, si bu brincam ku pao di nha fidju nta montrou cante bale.ka bu pensa ma e rapas di politica a nos e professor.seu batoteiro

Nhós fika ta sabé ma Delegado Escolar hora kê termina sé Comison di Serviço é ta regressa pa sê serviço de origem. É tem si formaçon e el é di Quadro. Sé Lugar é tem garantido. Agora sta um mo0nti ki oras ki kuzas muda... ta panha mau... por isso ki nhos sta tudo fadigadu...

quel delegado li é sima keloto di agricultura és é dós comissário és ka kré sabé nada di maio sinão sis bolso. Kel __ tené tudo cusa di si baxe luta contra pobreza e tudo. al pensâ ma cu dinher al ta cumpra djentis di Mai!

tud alguem sabe kenha ki manda na delegaçao na maio,claro ke Nha __ ela ki ta nomia professores ki trata di transferencias di professores Gai ta limita a cumpri ordem.e ka por acaso ki professores ta trata tud ses assuntos ku nha __ .

kuidadu pa kel pedra ka fica la 4 ano, gossi ta botadu pedra pa tudu ladeira di cabo- verde.kada um ta fazè campanha di si manera.Bu nho `è bota pedra.

tud gente kre caba thugs ,ma assim nimguem k te pode ,nem plicia ,nem tropa ,e nem governo ,pq cada dia te parce mas do ki 20 thugs ,unki manera kim min te otcha kes deve faze e na medida kes prende1 es manda bala ,matal ou se nao junta uns 100 thugs bai la pa meio de mar unde kes ke te pode volta bo largas da peixo pa kme .un sabe kes te dse ma kuraçao um katem mas pocha es tb es katem e nos e mas kes es tem coragen de mata pq que nos justisa tb k pode po coragen es ranja um soluçao pe kaba kes duma vez pq de um por um nunca mas es k te caba ,es te dze ke direito humano ta existe mas sim diacordo mas pakem ke humano ,grinhecim bo te da um thugs mesmos direitos de k un cidadao "normal " e um injuria pa nos . mas um vitima kem sabe manha pode ser um de nos filho t anada na rua ou mesmo nos ! e triste unde k no tita bai para ?

ya nhos fazi so bons comentario thugs eh nos tudo ki sta dexa keli contice.... ka nu cumeça ta denuncia kenha ki ta bendi droga "pedra" la txada sabedo td ken ki ta bende kenha ki ta fuma, kenha ki ta roba ma tudu algen ta fica keto... inda maz kez mai ku pai ki sta dexa ses fidjo abandonado ta fazi okes bem intender td tem um limite si dento casa ku ka sta djuda imagina fora oji foi alex manham eh um di nos pamodi ka nu skessi ma bala ka ta sigui pa kem ki nu cre... txada, txadinha, varze... sta na nos mo, pamo nos pais ka fazi si ki gossi nosgerason ki sta fazi si eh pamodi ninguem ka sta liga ninguem problema ki kem ki sta nos lado é di ses....ma nu sta enganado pamo si nu ka toma conta cuzas ki sta nos lado ta afetanoo por isso luta tem ki ser de nos td, kez jovens ki nu sta txoma de thuga é simplismente usuarios de droga e alcool ki sta mata cumpanhero pa cusas banal, si prendedo ou tomado medida ku kem ki sta bendi ken sabi algum passa pa frente nu podi da


Sociadadi cabuverdianu ê mutu passivo. Nu ta fala tcheu e nu ta poi responsabilidadi na tudu alguém, menos na nôs. Nu para di fala e nu toma um atitudi, nu revuluciona es merda! Problema di thug ê ka sô social o politico, nkonchi um monti rapaz ki ê thug pa basofaria. bando di vermis ki sta na terra sô pa fazi peso.

2 vida perdedu, 2 vida desgastadu y fragilizadu, 2 jovens(um kuazi kriança otu kuazi adultu) ki pa kel ki sta parci ka vivi nem sis infancia nem sis juventudi. Kuza nunka vistu! Tristi di mas, di mas... Tudu investimentu pa praia di tirror, mudjer bunita ku denti ta sangra, perola du infernu, nada di kel ki foi bublicitadu, nada di kel ki oxi é real, makababra y sanguinariu xou. Exemplu siguidu y pontual! Autoridadis ta mata na via bublika, jovens solitarius y abandonadu ta rispondi ku assasinatu em plena... ministru ta kala jovens sem um prespetiva ta papia ku pistola, morti lenta, morti passiva, morti brutal, agressiva, morti mental, sucial y pulitikamenti ditu morti di kunfiança dipuzitadu pa txeu Cabu-verdianus... MORTI MANIFESTADU NA TUDU SI KADABRA MAL DISNUTRIDU Y N U'N.__ y tudu bus __ ; és dekada di nhos desgovernaçon di nha terra ta fika na storia y, pa um stanhu ironia dje supera 15 anus di ditadura da tortura, antis nhos ki ta mataba na sukundida, gossi dje fortifika ku nhos izemplu ki sta privaleci a dà kontinuidadi a matança sen ripençamentu., Tristi y primitivu piriudu es, di 2001 a 2010, ainda izisti korpus non identifikadu... sem kauza nem motivu, mas nòs nu konxi vultu di kulpadus, kumplicis y assassinus. Ami n' ta pidi nhos pa nhos fazem um favor: " nhos larga nha terra di mò, nhos dexa nha terra in paz. Oras ki aprizentadu um peça tiatral au publiku y ninhum aplauzu ka sai pa tra silenciu di sala ker dizer ki, é ora ki tudu atoris sai di palku koncienti ma prazer di dà bix é ka pa kem ki kre, mas sim pa kem ki podi. Diskançu iternu pa mas um vitima des THUGS ku gravata.

Es é fundu sima mar largu sima mundu, nada ka ta bastas, nada ka ta txigas, oras kes tra na bibus y agoniadus és ta baitra na mortus, es ta viola kadabra y, mesmu assim ka ta bastas. Nhaguenti forti homi malandru y KDR-LARGU! dje projeta CV na um eldoradu, ka falta nada, piratas di tudu kor y di paìs diferenti sta na tudu skina prontu pa leba dinheru manxadu ki a si bez é fiforçadu ku mass lixivia na nos terra, pamodi manxa é txeuuu! Dinheru di kontribuentis sta na Dubai sen dò nen piadadi, na sala n° 2 um film ja vistu y konxedu, roba povus Anglanus ki sta na mizeria total y kubri um otu manxa di guvernu __ . E' kazu di fla ma os __ ka sta pa nada salutaris di menti, és mesti BAI injeta um injaçon di vitamina __ . Si ladriça ku aldrabiça ka duença nem febri di kenfoi ka duença............. Si ka limpadu Cabu Verdi di és foresteris fujitivus y Thugs nacionais y inter nu sta fddus y mal nutridus.

9.11.10

Verbu na kriolu... Asãu!

 Alfabetu Unifikadu pa Skrita di Kriolu, AK

Prizenti di  Verbu paluta
N ta paluta
bu ta paluta
el ta paluta
nu ta paluta
nhos ta paluta
es ta paluta

- Bota kanpiãu li el, N ta paluta-l. (pluta-l)

Prizenti di verbu nkroka
N ta nkroka
bu ta nkroka
el ta nkroka
nu ta nkroka
nhos ta nkroka
es ta nkroka

Ps: Kudadu ku kroka...

- Mos, bo e kroku! (dju!... txipi!)


Prizenti di Verb lapi
N ta lapi
bu ta lapi
el ta lapi
nu ta lapi
nhos ta lapi
es ta lapi

- El lapi na txon, bedju! Si N fla-u, bu kardita!
- N panha txuba, pur isu, N lapi...
- Fijon lapi, kuzinha di mas...

Prizenti di Verbu baxu
N ta baxu
bu ta baxu
el ta baxu
nu ta baxu
nhos ta baxu
es ta baxu 


Ps: Kudadu ku (n)baxa di mas...

Kudadu, ordidja e baxu-l bala!
Kudadu, ordidja el e baxu-l bala!/ kudadu, ordidja e baxu di bala!



Prizenti di Verbu lagadji
N ta lagadji
bu ta lagadji
el ta lagadji
nu ta lagadji
nos ta lagadji
es ta lagadji
 
Ora ki bu lagadji ka bu skese di ladridja... es go ka fila.
 
Prizenti di Verbu farfunha+ P
N ta farfunha-bu
bu farfunha-m
el ta farfunha-nu
nu ta farfunha-s
nhos ta farfunha-es
Es ta farfunha nos moku fepu.
 

Prizenti di Verbu bale
N ta bale
bu ta bale
el ta bale
nu ta bale
nhos ta bele
Es ta bale

- Ami N ka bele na nada...

Prizendi di verbu kalka/karka +p
N ta karka-bu
bu ta karka-l
el ta karka-l
nu ta karka-nhos
nhos ta karka-s
es ta karka-bu

-Si nho karka-m li, ningen ka ta karka- nho la, ora ki nho bai la.

4.11.10

Granpona, bu graxuma

Kal e, bu sta stranha-m?
Kel ki nobu ka mata bedju ta nteradu.

Gentis ka kre granpona pa kanba bila;
Gentis ka kre granxuma pa  kanba Praia;

Ningen ka kre sabe undi kriolu sa ta bai ratorku tudo granponadu;
Ningen ka kre sabe undi kriola sa ta bai  bazofa tudu graxumadu;

Ami e Dolsi-Nganbana...
(...)

Fla-m, bu sta mata-l  pamodi bu gosta del...

1.11.10

Talusantu = todos os Santos

Pa mi e, talves pa bo tambe, oji e dia 1 di mes. Feriadu. I e tudu. Pa otus oji e dia di talusantu dia di bai simiteriu sende bela pa finadu. Gentis ki dja mori.

"Talusantu", ditu na kriolu di Fogu, ki significa na Portugues dia de Todos os Santos. Un dia ki Simiteri ta intxi di gentis ki ta bai la pa sende bela a ses difuntu.

Sende "Vela" nes dia, sigundu gentis grandi, e pamodi nes dia tudu spritu di finadu ta volta pa undi ki se korpu sta nteradu, enton, si un spritu volta e ka atxa bela sendedu na se koba, kes otus spritu di finadu ki ta ben i es ta atxa vela na ses koba es ta faze trosa di kes ki ka atxa.  E sin ke tradisãu...

E "festa di midju"? Es e mudernu. Dia di tulusantu, e dia di fartura pamodi nes data tudu kes simentera dja ka da. Midju dja da spiga prontu pa kume, sapatinha, bangolon, bobra i balonbolu e ´pa bai buska na txada o na kobon... balansia, molon pa subremesa tanbe.

Mudernu tanbe e "Halloween festejadu na dja di Sal" noticiadu na RCV.

Nu mesti skrebe sobre es kustume... e variantis... Omis di kultura, nhos sta en falta.