20.2.09

Gosi e ka alupec. E alfabetu Kauverdianu

Lingua, Lingua maternal .................... Nun dia spesial, 21 di febreru

Na tudu parti di Mundu, undi ten un Stadu sivilizadu y indipendenti, undi ki Puder governamental ta funsiona, tudu mininus ta bai skola pa prende le ku skrebe ses lingua maternu. Na Kauverdi nos mininus kauverdianus ta bai pa skola pa primer bes pa bai prende le ku skrebe un lingua kes ka ta papia.

- Um mal dja!

Kurigi es mal orijinal debe passa primeru, pa kunsa ta nxina mininus na Skola di Stadu di Kauverdi Indipendenti skrebe na se lingua. Lingua kel ta papia na kaza y na kumunidadi. E un midida ki ten vantagi pa Stadu ki tenpapel di unifika y valoriza Identidadi y kultura Nasional na tudu nivel. Pa nos mininus, prende skrebe e sertamenti mas faxi, ora kes txiga skola (ma inda na jardin ) es kunsa ta eskrebe un nomi di un palavra ki el ta fra y ki el konxe se signifikadu/signifikanti. Pur izenplu “katxupa” o frazi ki el ta fra y el ta obi sima “ katxupa sta ta ferbe na kaleron” o “oji nha armusu e katxupa ku pexi”, e un kaminhu pa mas tardi el faze un redason na skola undi kel ta mostra se realidadi ku alegria o ku tristeza di forma genuinu, skrebe pa ses amigu na lingua di se kultura y kultura di ses amigu, dixa un rekadu pregadu ku ima na gilera, da se opinion skrebedu sobri kusas kel ta odja y ki ta leba-l kuda se anbienti sosial y talves muda-l pa midjor.
Ma es mal ben di tras, el ben di tenpu kantu ki nu dixa di ser Província Ultramarina de Cabo Verde. Es mal era pa kortada na kulokiu di Mindelu na 1978 , ka kortado. Talves so ka kortada pamode Inda nes data monti algen, nasionais y portugesis ta atxaba(?) ma kriolu era o podeba ser dialetu kriolu di purtuges, suma ten dialetu di Norti di Purtugal por opozison a dialetu di Lisboa. Ma, mas di três dekada dispôs es dialetu aproxima di Lingua Leksifikadora so pa el roba-l palavra ku spresons, alias kusa ki tudu língua bibu ta faze. Ma e mante firme na kes otus konponenti di gramatika. Logu, so nu ten un kaminhu: ofisializa es “dialetu” y da-l nomi di Lingua.
Tanbe skrebe kriolu senpri foi “poi “na papel, o otu suporti pa skrebe, kusas ki nu ta pensa y/o nu ta fla na kriolu. Tudu alfabetizadu podeba skrebeba kel kel ta fla livrimenti. So ki na kel tenpu, na Kauverdi poku algen ta skrebeba era tanbe poku algen ki ta lereba ker na kriolu, ker na portuges. Oji, tenpu e otu, pratikamenti tudu algen ta skrebi y tudu algen ta "le". So pa es fatu ten necesidadi di regras ofisiais-ofisializadus klaru pa komunikason na lingua Kauverdianu, na tudu Kauverdi, pa ki skrebedoris e leredoris pode intende kada bes mas faxi y sen ambiguidadi ses interlokutoris.

Prezentimenti, ku ofisializason di skrita di Kauverdianu, ora ki algen ta skrebe Kauverdianu na spasu publiku o pa publikason e ten ki ta ruspeta alguns regras di morfolgiay, di sintasi , etc. regras normativus ofisializadus.
Ago, ofisializa un variedadi signifika ma e es variedadi ki tudu kenha ki bai skola ta prende. Istu e fala ku eskrebe na es variedadi ofisializadu ta ben ser meta... Klaru, papia , pa es prumer jerason di skolarizadus ta kontinua ta ser kel varianti di se kutelu, pelu menus em atus não ofisiais.

Pa kenha ki tene duvida, Lingua ofisial na Kauverdi obrigatoriamenti te di ser “un variedadi di kriolu” elejidu pa algen ku otoridadi . E un skodja “politiku” ku bazi linguistiku.
Finalmenti, imagina kal ke disfexu des dilemiku Alfabetu Kauverdianu, ora ki responsavel pulitiku masimu pa inplementason di Lingua Kauverdianu e prisizamente un grandi investigador y Linguista .


Kenha ki sa ta ben nxina mininus di EBI skrebe sugundu norma ofisial ku alfabetu Kauverdianu?

Sem comentários:

Enviar um comentário