Desdi ki kumesa es gera kontra lerta “k” na scrita di lingua kabuverdianu ami N fika ta matuta-l, pamodi e ka e normal es sanhadura di parti di alguns kabuverdianu ki ta faze kumentarius na Net. Enton, kuze ki kapa ten ki alfabetizadus Kv ka gosta del? Será ki el e txeu dimas nun testu na LKv? Nau.
Pa konprova isu mesmu, enbora N ka sta di akordu ku un monti konseitu “linguistiku” di Montrond, N ta pega nes parti di un di se artigu di opiniãu resentimenti publikadu no “A Semana” i N troka letra pa "k" pa letra "c". Es ta ser lidu ku valor [k]. Ago, nhos ler es testu siginti pa anhos odja ma nhos ta intende-l:
“Si nu inxina criansas cabuverdianu só na purtuges, un lingua stranjeru ci es ca ta ntende dretu, nos mensájen iducativu pode fica na caminhu. Má si nu inxina-s na Criolu ci e ses própi lingua, dja nu ta txiga na ses curason. Prugrama bilingi Ingles-Cabuverdianu na Mérca, particularmenti na stadu di Massachusetts, undi ci prugrama bilingi di liseu di Brockton «Brockton High School» foi risentimenti riconhesidu comu midjór, e un cazu di susésu y un referênsia di uzu parsial di Criolu comu lingua di ensinu en paridadi cu Ingles. Cu txeu orgulhu, nu ta afirma ma es prugrama e un ixperiensia di longa data, ci pode perfeitamenti ser adaptadu a realidadi bilingi di Cabuverdi. Inda ca txiga maré di nu reconhesi nesesidadi di nos studantis papia, obi, screbe, lé, y rasusina na ses lingua nativu y resebe iducason ci ta ruspeta ses valoris linguisticus y cultural? Será ci cenha ci sa ta dadu cónta ci obstaclus ci sa ta colocadu na prusésu di aprendizájen di nos criansas, si en ves di nu cria y oferese-s oportunidadi di prendi na lingua ci es ta dumina, ci e Criolu, nu ta cuntinua ta forsa-s pa es prende conseitus académicus só na Purtuges, ci pa es e un lingua stranjeru?”
kel padas di testu sitadu li, el ten aproximadamenti 207 palavra, 972 letra. I si nu konta kal ke letra ki foi mas uzadu?! Letra ki foi mas uzadu e letra “s” 80 bes, siguidu di letra “r” 58 bes, “k” 51 bes; “d” 48 bes; “t” 43 bes, traduzidu pa persentagi el e respetivamenti 8,2%; 5,9%; 5,2%; 4,9% e 4,4%.
Sen konta kes kuatu digrafus nen kes vugal, nu tem na alfabetu kabuverdianu mas 12 konsoanti: letras “g”, “l”, “m” i “p” es e uzadu entri 20 a 28 bes. Kes otu ses uzu sta abaixu di 10 bes (“f”, “j”, “v”, “x” i “z”).
E klaru ki pa kenha ki e alfabetizadu na purtuges es testu ten un imaji visual menus agresivu di ki kel orijinal. Kontrariamenti, pa kes mininus ki inda ka konxe letras es ta prende dizenha-s, naturalmenti. Es ta nxinadu ma letra e pa es reprezenta un son di fala kabuverdianu, purtantu tudu letra ten se utilidadi na fala, skrebe i na ler Lingua Kabuverdianu.
I mas, imaji vizual ta “midjora” inda mas pa pisoas alfabetizadu si letra “k” pasa ta ser uzadu senpri na lugar di “q” purtuges. Asin, nes testu numeru de bes di utilizasãu di letra “k” ta riduzi pa menus di metadi, 20 bes.
“Si nu inxina criansas cabuverdianu só na purtuges, un lingua stranjeru ki es ka ta ntende dretu, nos mensájen iducativu pode fica na caminhu. Má si nu inxina-s na Criolu ki e ses própi lingua, dja nu ta txiga na ses curason. Prugrama bilingi Ingles-Cabuverdianu na Mérca, particularmenti na stadu di Massachusetts, undi ki prugrama bilingi di liseu di Brockton «Brockton High School» foi risentimenti riconhesidu comu midjór, e un cazu di susésu y un referênsia di uzu parsial di Criolu comu lingua di ensinu en paridadi ku Ingles. Ku txeu orgulhu, nu ta afirma ma es prugrama e un ixperiensia di longa data, ki pode perfeitamenti ser adaptadu a realidadi bilingi di Cabuverdi. Inda ka txiga maré di nu reconhesi nesesidadi di nos studantis papia, obi, screbe, lé, y rasusina na ses lingua nativu y resebe iducason ki ta ruspeta ses valoris linguisticus y cultural? Será ki kenha ki sa ta dadu cónta ki obstaclus ki sa ta colocadu na prusésu di aprendizájen di nos criansas, si en ves di nu kria y oferese-s oportunidadi di prendi na lingua ki es ta dumina, ki e Criolu, nu ta cuntinua ta forsa-s pa es prende conseitus académicus só na Purtuges, ki pa es e un lingua stranjeru?”
Apesar di es pusibilidadi izisti, i e bastanti ekuasionavel, funsionalidadi di AK e di londji midjor pa minis di kabu Verdi prende skrebe i le tudu varianti di Kriolu.
Sem comentários:
Enviar um comentário